Σινέ seventies.

Μια μικρή και σύντομη -πολύ σύντομη- περιήγηση στον κινηματογράφο της δεκαετίας του 70.

Η πρώτη μου κινηματογραφική εμπειρία ήταν προς τα τέλη της δεκαετίας αυτής όταν οι γονείς μου μάς πήγαν σε ντράιβ-ιν , κάπου στη Μελβούρνη , να δούμε την ταινία ''JAWS''. Βέβαια η συγκεκριμένη ταινία δεν ήταν αυτό που θα χαρακτηρίζαμε ''μια ευχάριστη οικογενειακή ταινία'' κι υπήρχε ήδη ο φόβος για τα αδηφάγα εκείνα πλάσματα μιας κι οι θάλασσες της Αυστραλίας είναι ...αγαπημένη κατοικία τους! Μετά την προβολή της ταινίας το μπάνιο στη θάλασσα δεν ήταν πια το ίδιο...
Η ταινία αυτή αποτελεί την απαρχή ενός κινηματογραφικού φαινομένου που ξεκίνησε τη δεκαετία του 70 , το φαινόμενο των blockbuster movies κι όπως πολύ σωστά μου είχε επισημάνει ο tom σε προηγούμενο σχόλιό του, ο Spielberg θεωρείται κατα κάποιο τρόπο υπεύθυνος για την εξάρτηση του Hollywood από τις τεχνολογίες που υιοθετήθηκαν από δημιουργούς blockbuster. Εν τω μεταξύ εκτός από ''Τα σαγόνια του καρχαρία '' ο Spielberg εκείνη τη δεκαετία είχε κι άλλη μία τεράστια εισπρακτική επιτυχία, τις ''Στενές επαφές τρίτου τύπου''.

Όμως, το φαινόμενο blockbuster , δεν είναι το μόνο χαρακτηριστικό στα κινηματογραφικά δρώμενα της δεκαετίας του 70. Πολλά -ή μάλλον σχεδόν όλα!- άλλαξαν. Η θεματολογία των ταινιών , το ύφος των δημιουργών , γενικά παρατηρεί κανείς μια πιο τολμηρή γραφή κι υπάρχει μια μεγαλύτερη ελευθερία εκφράσεων. Οι κωμωδίες δεν είναι πια το ίδιο , τα μιούζικαλ στην κυριολεξία ανατρέπονται , στις Η.Π.Α το πολιτικό θρίλλερ γνωρίζει τεράστια άνθηση εκεί που παλιότερα ταινίες του είδους ήταν ελάχιστες , υπάρχει περισσότερο σεξ κι οι αντίστοιχες σκηνές γίνονται πιο τολμηρές , υπάρχουν αρκετοί δημιουργοί , ιδιαίτερα στην Ευρώπη , που φθάνουν στο απόγειό τους, νέες τεχνολογίες εντάσσονται στη δημιουργία ενός φιλμ , η χρήση της κάμερας αλλάζει- παίζουν πια πολύ οι νευρικές εικόνες από κάμερες κρατημένες στο χέρι. Εν τέλει μοιάζει να είναι μια δεκαετία που κινηματογραφικά -κι όχι μόνο- έχει πολλά να πει , μάλλον να φωνάξει και δυνατά μάλιστα. Έχει κάτι το κραυγαλέο -πάντα με την καλή έννοια. Καμιά φορά αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που ώθησε το σινεμά -και τις λοιπές τέχνες- να αποκτήσουν στάσεις κι εκφράσεις πιο ριζοσπαστικές εκείνη τη συγκεκριμένη εποχή. Μια απάντηση είναι ότι προφανώς οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες αλλά και τα γεγονότα βοήθησαν (πολλά από τα οποία είχαν ξεκινήσει από την προηγούμενη δεκαετία) , η Αμερική εν τω μεταξύ σπαρασσόταν από τον πόλεμο του Βιετνάμ και το σκάνδαλο Watergate δύο γεγονότα που την πλήγωσαν βαθιά , στην Ευρώπη τρομοκρατικές οργανώσεις έδιναν το παρόν και γενικά δινόταν η εντύπωση ότι ο κόσμος είχε ''μπουχτίσει'' από την μεταπολεμική ευημερία,την κοινωνική υποκρισία -τελικά δεν ήταν όλα τόσο ρόδινα-, την υστερία του Ψυχρού Πολέμου.




Πάμε όμως να δούμε μερικά χαρακτηριστικά κινηματογραφικά δείγματα της δεκαετίας του 70:




Πρωτ'απ'όλα ας ξεκινήσουμε από τους ίδιους τους σκηνοθέτες. Είδαμε τον κο. Blockbuster , ας δούμε τώρα εκείνον τον σκηνοθέτη που μάλλον έδωσε τις πιο εμβληματικές ταινίες της εποχής εκείνης. Francis Ford Coppola : η ''Συνομιλία'' αλλά κυρίως ''Νονός'' και ''Νονός Μέρος ΙΙ'' , και φυσικά την ''Αποκάλυψη τώρα''. Οι ταινίες αυτές είναι από μόνες τους μια ολόκληρη ιστορία , ό,τι κι αν πει κανείς είναι λίγο κι ασήμαντο μπροστά στο μεγαλειώδες των ταινιών αυτών. Και τι να πει κανείς για τον πρωταγωνιστή τους...



Ο Martin Scorsese - ο έτερος ιταλοαμερικανός σκηνοθέτης που διέπρεπε τότε-σκηνοθέτησε τους ''Κακόφημους δρόμους'' , τον ''Ταξιτζή'' & το ''New York , New York''. Δε χρειάζεται να πω ποιος ήταν ο κοινός παρανομαστής των ταινιών αυτών! Εκείνη τη δεκαετία ο Scorsese σκηνοθέτησε και το μουσικό ντοκιμαντέρ ''The last waltz''.

O forever αγαπημένος αυτού του blog , μετά από κάποιες screwball κωμωδίες παρέδωσε τις δύο , μάλλον , κορυφαίες ταινίες του , το ''Manhattan'' και το ''Annie Hall''. Ένας άλλος πολύ αγαπημένος σκηνοθέτης ο Τζων Κασσαβέτης δίνει μια σειρά από κορυφαίες ταινίες όπως ''The killing of a chinese bookie'' , ''A woman under influence'' , ''Opening night'' οι δύο τελευταίες με τις συγκλονιστικές ερμηνείες της Τζίνα Ρόουλαντς.

Ένας ηθοποιός που εμφανίστηκε σε πολύ σημαντικές ταινίες τη δεκαετία του 70 είναι ο Dustin Hoffman. Τον χρησιμοποιώ ως όχημα για να περάσω στα πολιτικά θρίλλερ της εποχής. Ο εν λόγω ηθοποιός έπαιξε στο περίφημο ''Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου'' του Άλαν Πάκουλα με τον Robert Redford. Ερμηνεύουν τους δύο δημοσιογράφους της Washington Post που κατάφεραν να ξεσκεπάσουν το σκάνδαλο Watergate. Από τις αγαπημένες μου ταινίες. Μια άλλη ταινία του Pakula που μού αρέσει ιδιαίτερα είναι η ''Υπόθεση παραλλαξ'' , ταινία που ακόμα και τώρα με βαραίνει το δυσοίωνο τέλος της. Και φυσικά είχε γυρίσει τότε το ''Klute''. O Hoffman εν τω μεταξύ, στα 70es είχε παίξει σε περίφημες ταινίες όπως '' Το μεγάλο ανθρωπάκι'' , ''Ο Πεταλούδας'' , ''Midnight cowboy'' και φυσικά στο πολιτικό θρίλλερ ''Marathon man''. Yπάρχει ένα inside joke από την ταινία αυτή. Ο Hoffman για να δείχνει πολύ βασανισμένος από τα μαρτύρια του δόκτορος Ζελ (Laurence Olivier), έμεινε άγρυπνος δυο νύχτες (παιδί της μεθόδου γαρ...) κι ο Olivier βλέποντάς τον σε άθλια κατάσταση γύρισε και του είπε : ''Τry acting...It's much easier'' !!! (Μεγάλε Laurence...έγραψες!!!). Λοιπόν πάλι θα χρησιμοποιήσω τον Dustin ως όχημα για να περάσω αυτή τη φορά στην Ευρώπη . Στην Αγγλία ο Hoffman έπαιξε στα '' Αδέσποτα σκυλιά''. Τη θυμάστε την ταινία; Δεν ξεχνιέται κι εύκολα... Εδώ στην Αγγλία ο ιδιοφυής κος. Στάνλι Κιούμπρικ γύρισε άλλη μια εμβληματική ταινία των 70es, το ''Κουρδιστό πορτοκάλι''. Έχω την εντύπωση ότι η ταινία ακόμη και τώρα μετά από τόσο χρόνια προκαλεί και προβληματίζει. Το 75 σκηνοθέτησε τον ''Barry Lyndon'' , μια εικαστικά τέλεια ταινία , τα πλάνα της πραγματικά θυμίζουν ζωγραφικούς πίνακες. Στην υπόλοιπη Ευρώπη όμως τι συνέβαινε; Στη Γαλλία έχουμε τον Ισπανό Μπουνιουέλ στη θαυμάσια γαλλική του περίοδο με τις ταινίες ''Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας'' , το ''Φάντασμα της Ελευθερίας'' , το ''Σκοτεινό αντικείμενο του πόθου'' . Το παιδί της nouvelle vague ο Φρανσουά Τρυφώ κέρδιζε Όσκαρ για την ''Αμερικάνικη νύχτα'' αλλά πρωταγωνιστούσε και στις ''Στενές επαφές τρίτου τύπου'' του Spielberg. H χώρα που πραγματικά δείχνει να είναι στα επάνω της εκείνη τη δεκαετία είναι η Γερμανια. Από το Σλέντορφ με ''Το ταμπούρλο'' , στον αγαπημένο Φασμπίντερ με το ''Ο φόβος τρώει τα σωθικά'' και το ''Γάμο της Μαρίας Μπράουν'' , τον Χέρτσογκ με εκείνη την πανέμορφη μεταφορά του μύθου του ''Νοσφεράτου' 'με τον αγαπημένο του πρωταγωνιστή , τον Κλάους Κίνσκι. Και φυσικά ο Βέντερς με την ''Αλίκη στις πόλεις'' και τον ''Αμερικανό φίλο''. Στην Ιταλία η αίσθηση είναι ότι η γλυκόπικρη comedia γίνεται πιο πικρή , βλέπε ''Ο ανθρωπάκος'' αλλά κι εκείνο το πικρότατο ''Βίαιοι , βρώμικοι και κακοί''. Από την άλλη οι μεγάλοι του ιταλικού σινεμά είναι εδώ , ο Βισκόντι με ''Τον θάνατο στη Βενετία'' , ο Παζολίνι με το ''Δεκαήμερο'' , τις ''Ιστορίες του Κάντερμπερι'' , το ''Σαλό'' και μετά...ο θάνατός του...
Και τέλος υπάρχει εκείνος ο Ιταλός, ο κος .Μπερτολούτσι , με το περίφημο ''Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι''. Και πλέον, μετά το ''τανγκό'' αυτό, οι ερωτικές σκηνές δεν είναι πια οι ίδιες . Μια αγαπημένη μου ταινία των 70es , το ''Don't look now'' του Νίκολας Ρεγκ με τους Julie Christie & Donald Sutherland , περιέχει μια από τις ομορφότερες σκηνές ερωτικής συνεύρεσης από καταβολής κινηματογράφου που φημολογείται ότι ήταν αληθινή.

Στον επίλογο μια αναφορά στη χώρα μας , κινηματογραφικά πάντα . Φαντάζομαι ότι η ταινία που δεσπόζει εκείνη την εποχή είναι ο ''Θίασος'' του Αγγελόπουλου, όπως επίσης κι οι δικές του ταινίες η ''Αναπαράσταση'' κι ''Οι μέρες του 36''. Κι ο Παντελή Βούλγαρης βέβαια , με το ''Προξενιό της Άννας'' και το ''Ηappy Days''. Η περίφημη ελληνική κωμωδία μάλλον παρέδωσε πνεύμα εκείνη τη δεκαετία και το έριξε στο ...πλουμιστό μιούζικαλ. Μιας κι είπα μιούζικαλ , αυτό το είδος κι αν άλλαξε μες τη δεκαετία . Πάνε τα ''Singin' in the rain'' και ''somewhere over the rainbow'' κι άλλα τοιαύτα ρομαντικά. Τώρα έχουμε το ''Cabaret'' και το ''Rocky Horror Picture Show''!



Κι ύστερα ήρθαν τα eighties...



Υ.Γ. 1 : Προφανώς το μικρό αυτό αφιέρωμα είναι ελλειπέστατο και περιμένω από εσάς να με βοηθήσετε να συμπληρώσω κάποια κενά και να μού θυμίσετε ταινίες ή καταστάσεις που δεν ανέφερα. Όπως επίσης θα ήθελα να μου γράψετε ποια είναι η αγαπημένη σας 70es ταινία και ποια θεωρείτε την κορυφαία της δεκαετίας (δε χρειάζεται να ταυτίζονται).



Υ.Γ. 2 : Οφείλω να σας πω πώς έληξε άδοξα εκείνη η πρώτη φορά στο σινεμά. Αφού τελείωσε η ταινία του Spielberg , οι γονείς αποφάσισαν να δουν και την επόμενη ταινία που θα προβαλλόταν , νομίζοντας ότι ήταν κωμωδία. Η πρώτη -και τελευταία...- σκηνή που θυμάμαι από εκείνη την ταινία είναι μια εντυπωσιακή , ψηλή ξανθιά , γυμνή που φορούσε όλο κι όλο ένα ζευγάρι μπότες μέχρι τους γλουτούς , να μοιράζει λουκάνικα Φραγκφούρτης στην εξίσου γυμνή - και μάλλον χαρούμενη- παρέα της! Εννοείται ότι οι γονείς μου μετά το αρχικό σοκ έφυγαν άρον άρον , ο πατέρας μου παρ'ολίγο να παρασύρει το ηχείο φεύγοντας με το αυτοκίνητο, ενώ η μητέρα μου έσπρωχνε τα κεφάλια μας προς τα κάτω! Τώρα που το σκέφτομαι κι οι τσόντες πρέπει να γνώρισαν τεράστια άνθηση τη δεκαετία του 70 .



Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία...