Στη Νάπολη ξανά (Νοέμβριος 2018)

Ο Ιταλός φιλόσοφος και πολιτικός Μπενεντέτο Κρότσε είχε πει κάποτε για τη Νάπολη (την οποία λάτρευε) ότι είναι "ένας παράδεισος που κατοικείται από διαβόλους". Η Νάπολη είναι όντως ένας παράδεισος αλλά για να ανακαλύψει ο επισκέπτης αυτόν τον παράδεισο θα πρέπει να αφήσει πίσω του προκατειλημμένες ιδέες, άσχημες φήμες και την στάνταρτ πεποίθηση  ότι απλά επισκέπτεται μια ακόμη ευρωπαϊκή ή ιταλική πόλη. Γιατί η Νάπολη δεν είναι απλά μια ακόμη πόλη. Η Νάπολη είναι μία εμπειρία αισθήσεων πολυεπίπεδη, μία εμπειρία που μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη, αν όχι συντριπτική. Η πρώτη επαφή είναι μία δίνη, ένα πανδαιμόνιο ήχων, θορύβων, φωνών, σκουπιδιών, μυρωδιών, στο τέλος της μέρας το κεφάλι βουίζει κι έχεις χάσει τη γη κάτω από τα πόδια σου. Μα μόλις συνέρχεσαι, να ο παράδεισος μπροστά σου! Κι εκείνοι οι διάβολοι του Κρότσε να τρέχουν γύρω σου ζωηροί ζωηροί, αεικίνητοι και- μα την αλήθεια!- να τραγουδούν σαν άγγελοι! (Αλλά έχουν την κακή συνήθεια να οδηγούν σαν σατανάδες!). Ο ρυθμός της πόλης είναι αλλόκοτα έντονος, η κίνηση στους δρόμους αέναη, η πόλη μοιάζει να μην κοιμάται ποτέ. Οι Ναπολιτάνοι ζουν στα άκρα, επικίνδυνα, τους δίνει δύναμη το καμάρι τους, ο Βεζούβιος. Θα πίστευε κανείς ότι ζώντας στους πρόποδες ενός ηφαιστείου, οι κάτοικοι θα περνούσαν τις μέρες τους ταπεινά και ήρεμα, αλλά όχι οι Ναπολιτάνοι, οι πιο φωνακλάδες, οι πιο μελοδραματικοί κάτοικοι ενός επίγειου παραδείσου!

Lungomare (Ο Βεζούβιος στο βάθος)

Για κάποιους -ας μην κρυβόμαστε-γνωστούς λόγους, η Νάπολη δεν ήταν μέχρι πρότινος ψηλά στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών. Όσοι ήθελαν να πάνε Πομπηία, Κόστα Αμαλφιτάνα ή στα νησιά Κάπρι ή Ίσκια, είτε την προσπερνούσαν είτε από ανάγκη διανυκτέρευαν για μία νύχτα το πολύ. Τα τελευταία χρόνια τα δεδομένα έχουν αλλάξει κι η Νάπολη διεκδικεί πια δυναμικά μία θέση ως ταξιδιωτικός προορισμός. Σ' αυτό αναμφίβολα έπαιξε ρόλο η παγκόσμια επιτυχία που ακούει στο όνομα Έλενα Φερράντε. Το όνομα είναι το ψευδώνυμο Ιταλίδας συγγραφέως, αγνώστων λοιπών στοιχείων- το μόνο σίγουρο είναι ότι κατάγεται από τη Νάπολη-, που έγραψε την περίφημη πια τετραλογία της Νάπολης, μία σειρά τεσσάρων βιβλίων που παρακολουθεί τις ζωές και την φιλία δύο κοριτσιών από τη Νάπολη, από την παιδική τους ηλικία. Το πιο πιθανό είναι ότι τα εκατομμύρια αντίτυπων που έχει πουλήσει η τετραλογία παγκοσμίως (έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά) ήταν η αιτία να γίνει η πόλη τόπος προορισμού για όσες έψαχναν να βρεθούν στα μέρη όπου έζησαν η Λενού κι η Λίλα, οι δύο Ναπολιτάνες φίλες.

Montesanto

Την πρώτη φορά που επισκέφτηκα τη Νάπολη δεν είχα ξεκινήσει να διαβάζω την τετραλογία της Φερράντε. Την ξεκίνησα με αφορμή εκείνη την επίσκεψη. Νοέμβριος 2018, έχοντας ολοκληρώσει πια την ανάγνωση της τετραλογίας, τρίτη φορά στην πόλη κι -ευτυχώς- εξοικειωμένη πλέον με τη δίνη της πρώτης επαφής. Όλα πια μοιάζουν οικεία κι αγαπημένα. Κι οι Ναπολιτάνοι συνεχίζουν να τραγουδούν, ο σερβιτόρος, ο πιτσαγιόλο, ο βιβλιοπώλης, η νοικοκυρά, ο μανάβης. Και συνεχίζουν να χαμογελούν πλατιά όταν τους χαμογελάσεις (μην διστάσετε ποτέ να χαμογελάσετε σε Ναπολιτάνο! Και μην διστάσετε ποτέ να πείτε ότι είστε Έλληνες, το χαίρονται πολύ.). Και συνεχίζουν να μαγειρεύουν καταπληκτικά κι, εννοείται, να φτιάχνουν μακράν κι αδιαμφισβήτητα την καλύτερη πίτσα στον κόσμο! (μην τολμήσετε ποτέ να πείτε σε Ναπολιτάνο ότι έχετε φάει καλύτερη πίτσα εκτός Νάπολης)

Sanita'

Όμως πριν πάμε στα γαστρονομικά ας σας πω λίγα πράγματα για τις μέρες που πέρασα εκεί.
Επιβάλλεται επίσκεψη στις κατακόμβες της πόλης. Οι επισκέψιμες κατακόμβες είναι δύο: Εκείνη του San Gennaro κι η δεύτερη, πιο μικρή αλλά πιο εντυπωσιακή του San Gaudioso. Κι οι δύο βρίσκονται στην φτωχή συνοικία της Sanita'. Ξεκινώντας από εκείνες του San Gennaro, οι οποίες είναι πιο παλιές κι έχουν ένα βυζαντινό ενδιαφέρον,  κι ολοκληρώνοντας την επίσκεψη, η διαδρομή σε ρίχνει στη Sanita', η οποία συνοικία βρίσκεται σε ένα από τα χαμηλά σημεία της πόλης κι έτσι όπως περιτριγυρίζεται από τις υπερυψωμένες καλές συνοικίες μοιάζει να έχει αφεθεί σε άλλο χωροχρόνο.

Sanita'

Διασχίζοντας την και πηγαίνοντας προς τις κατακόμβες του San Gaudioso, έρχεσαι σε επαφή με μια  φτωχή και σκληρή μεν, αυθεντική δε Νάπολη. Είπαμε ότι οι κατακόμβες του San Gaudioso είναι πιο εντυπωσιακές αλλά μια επίσκεψη στις κατακόμβες και στη Sanita' δεν θα ήταν ολοκληρωμένη χωρίς την επίσκεψη στα υπόγεια του κοιμητηρίου Fontanelle. Eκεί έχουν συγκεντρωθεί όχι μόνο τα οστά από τις κατακόμβες αλλά πλήθος οστών νεκρών πια Ναπολιτάνων που δεν τους χωρά το κοιμητήριο. Το θέαμα είναι απόκοσμο κι αυτό που το κάνει ακόμα πιο παράξενο είναι ότι κόσμος έρχεται και ανάβει κεράκια ή αφήνει διάφορα τάματα (όπως πχ εισιτήρια!) δίπλα σε οστά και κρανία. Αυτή η οικειότητα με τον θάνατο εντάσσεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Ναπολιτάνων. Ένας άλλος λόγος που επιμένω ότι η επίσκεψη στις κατακόμβες επιβάλλεται είναι ο εξής: Πριν μια δεκαετία περίπου οι κατακόμβες δεν ήταν επισκέψιμες. Ένας ιερέας από τη συνοικία της Sanita' μάζεψε μερικούς άνεργους νέους της γειτονιάς που είχαν όρεξη για δουλειά και σιγά σιγά έστησαν τις ξεναγήσεις που γίνονται πια σχεδόν καθημερινά. Τα έσοδα πάνε στη βελτίωση των υπηρεσιών τους, σε ένα τίμιο μεροκάματο για τους ξεναγούς και σε ενίσχυση των δραστηριοτήτων για τους νέους της Sanita'- μιας γειτονιάς που υποφέρει από ανεργία, φτώχεια κι εγκληματικότητα. Η ξενάγηση στις κατακόμβες είναι μια συλλογική δουλειά, οι νέοι κάνουν κι οργανώνουν τα πάντα. Το έστησαν στην κυριολεξία μόνοι τους, το βελτίωσαν μόνοι τους, το συντηρούν μόνοι τους. Να όμως που η αρχαιολογική υπηρεσία της Καθολικής εκκλησίας θέλει να βάλει χέρι στο 50% των εισπράξεων (παντού αδηφάγες οι εκκλησίες), πράγμα που δυσκολεύει αρκετά τα πράγματα. Στην επίσημη σελίδα τους ζητούν από τον Πάπα Φραντσέσκο να επέμβει έτσι ώστε να μην εφαρμοστεί αυτή η παράλογη απαίτηση. Όποιος θέλει ας διαβάσει εδώ (υπάρχει και στα αγγλικά) και να υπογράψει το αίτημα (θερμοπαρακαλώ). Τα παιδιά είναι ευγενέστατα κι όταν μιλούν για την πόλη και τη συνοικία τους η συγκίνηση στα λόγια τους είναι φανερή. Θυμάμαι ο περσινός ξεναγός στο San Gaudioso, είχε δακρύσει μιλώντας μας για τη Sanita', για το έργο τους, για το πώς έχει αλλάξει η ζωή τους με τις κατακόμβες (ένας χώρος νεκρών) να δίνει πνοή σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της Νάπολης.

Sanita' (δίπλα από την εκκλησία του San Gaudioso)

Επέμεινα αυτή τη φορά να μιλήσω περισσότερο για τις κατακόμβες για όλους τους λόγους που ανέφερα πιο πάνω. Στα επιπλέον της φετινής επίσκεψης είχαμε μία ολοήμερη εκδρομή στο νησί Procida.

Νάπολη (όπως φαίνεται από το φέρι μποτ για Πρότσιντα)

Ο καιρός ήταν τόσο ηλιόλουστος και ζεστός που μια εκδρομή σε ένα από τα τρία νησιά του κόλπου της Νάπολης επιβαλλόταν. Προτιμήσαμε την Procida, το νησί στο οποίο είχε γυριστεί η περίφημη ταινία Il Postino (ποιος δεν θυμάται τον Μάσιμο Τροίζι στο ρόλου του απλού, αφελούς ταχυδρόμου του εξόριστου Πάμπλο Νερούδα και ποιος δεν πλάνταξε στο κλάμα στο τέλος της ταινίας!).

Procida

Πήγαμε στο Posilippo, όμορφο προάστιο της πόλης, του οποίου το όνομα προκύπτει από την αρχαία ελληνική λέξη "παυσίλυπον" - τι ωραία λέξη κι έτσι όπως κοιτάς τη θάλασσα και τη Νάπολη από το Posilippo πράγματι ξεχνάς τις λύπες σου.

Posilippo

Κάναμε τους κλασικούς περιπάτους στα Quartieri Spagnoli, μην πάρετε χάρτη, είναι ανώφελο, αφεθείτε στα στενά της περιοχής κι όπου σας βγάλει...το ένστικτο! Το πιθανότερο να χαθείτε! Το ίδιο και στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Μπείτε στο ένα στενό και βγείτε από το άλλο και το πιο πιθανό  είναι να βρεθείτε αρκετά τετράγωνα μακριά από τον αρχικό σας στόχο, αλλά θα έχετε κερδίσει σε εικόνες κι εμπειρίες, όλο και κάποιος Ναπολιτάνο θα σας πιάσει την κουβέντα, κι όπως είπα μην διστάσετε να χαμογελάσετε και να μιλήσετε, είναι ευγενέστατοι, απλοί και δοτικοί.

Palazzo Manajuolo, Chiaia

Βρεθήκαμε και στις πιο σικ γειτονιές της Chiaia και της Mergellina και περπατήσαμε στη Lungomare ένας τεράστιος περίπατος δίπλα στη θάλασσα (άλλο πράγμα τελικά να έχει η πόλη θάλασσα!), ανεβοκατεβαίναμε  τις decumani,  μια από τις οποίες κι η Via Tribunali με τις αναρίθμητες πιτσαρίες,

San Gregorio Armeno

σε ένα στενό της Tribunali στρίψαμε στην San Gregorio Armeno με τα όμορφα μαγαζάκια με τα χειροποίητα κουκλάκια-μπιμπελό, πολλά να παριστάνουν διάσημα πρόσωπα, ήπιαμε τα ποτά μας στα ωραία τζαζ μπαρ της Port' Alba και της Piazza Bellini όπου μαζεύεται όλος ο φοιτητόκοσμος της πόλης.

@Piazza Bellini δοκιμάζοντας τοπικές μπύρες μικροζυθοποίας

Και μετά πεινάσαμε!

Φέτος προτιμήσαμε μια πιτσαρία-τραττορία εκτός Via Tribunali. Επειδή θέλαμε οι βραδιές να είναι χαλαρές και το φαγητό να συνοδεύεται με κρασί τις περισσότερες φορές φάγαμε  στην Pizzeria Da Attilio  , όπου δοκιμάσαμε, και το λέω χωρίς δισταγμό και χωρίς δεύτερη σκέψη, τις καλύτερες πίτσες που έχουμε φάει στη ζωή μας!

Πίτσα με τηγανητό μπακαλιάρο και σκαρόλα

Πίτσα με κολοκύθα και μανιτάρια πορτσίνι του Benevento

Πίτσα Diavola με καυτερό σαλάμι Νάπολης και ελιές

Παρά τη φήμη του (έχει τιμηθεί με βραβείο από το Gambero Rosso), ο ίδιος ο κος. Αττίλιο, ο πιτσαγιόλο, είναι ένας πολύ σεμνός και μετριόφρων άνθρωπος, οι πίτσες του είναι ακαταμάχητες, τόσο οι κλασικές όσο κι οι δικές του σπέσιαλ (αποκτήσαμε μια αδυναμία στην πίτσα με κολοκύθα και μανιτάρια πορτσίνι από το Benevento). Στα ορεκτικά δοκιμάσαμε για πρώτη φορά friarielli, χόρτο τυπικό της περιοχής που τσιγαρίζεται και συνοδεύεται με μοτσαρέλα ή μαγειρεύεται με λουκάνικο. Είναι ένα τρομερά νόστιμο χόρτο, πικρό και πιπεράτο- έχω την εντύπωση ότι μπορεί να είναι η δική μας ραπανίδα, δεν το έχω διασταυρώσει ακόμα.

Mozzarella & friarielli

Το μαγαζί ως τρατορία σερβίρει κι άλλα πιάτα εκτός από πίτσα τα οποία ετοιμάζει η μητέρα του Αττίλιο.  Τέλος, το πιο πιθανό είναι να σας σερβίρει ο πιο αξιολάτρευτος sui generis σερβιτόρος που θα συναντήσετε! Δυστυχώς δεν θυμάμαι το όνομα του αλλά με συγκίνησε που συγκινήθηκε που φεύγαμε και αγκαλιάζοντας μας μας έβαλε να υποσχεθούμε ότι του χρόνου θα είμαστε πάλι εκεί! (μην ανησυχείς φίλε cameriere, το τάμα μου στο San Gennaro το έκανα!)

Παγωτό @Mennella

Παγωτά οπωσδήποτε στις gelaterie Μennella. Τόσο τα παγωτά είναι εξαιρετικά (κόλλησα με το αμύγδαλο-πορτοκάλι) αλλά το μεγάλο συν είναι ότι φτιάχνουν τους δικούς τους κώνους και τους φτιάχνουν επί τόπου. Mennella έχει τουλάχιστον δύο στην περατζάδα της Via Toledo.

Καφές. Ο καφές στη Νάπολη είναι ο πραγματικός καφές! Μια πυρηνική βόμβα γεύσης κι αρώματος. Πολύ μικρή ποσότητα, άντε ένα δάχτυλο, αλλά η ένταση του είναι απίστευτη. Πολύ ωραία τον σερβίρουν στο Ke'Kafe' μέσα στη Galleria Umberto I, στο οποίο μπορείτε να χαζέψετε τους μπαρίστας την ώρα που φτιάχνουν τον καφέ στη σύγχρονη μεν αλλά παλιού τύπου μηχανή του καφέ με τα έμβολα! Εντυπωσιακό.

Sfogliatella @Sfogliatella Mary

Στην Galleria θα δοκιμάσετε και μία από τις πιο διάσημες sfogliatelle της Νάπολης, στο μικροσκοπικό και μοναδικό (δεν έχει άλλο κατάστημα) Sfogliatella Mary, απίστευτα τραγανό φύλλο απ' έξω και μέσα μια ζεστή κρέμα από ρικότα αρωματισμένη με πορτοκάλι και κανέλα!

Επισκόπηση:

Πίτσα (κι άλλα εδέσματα) : Pizzeria Da Attilio 

Παγωτά: Μennella.

Sfogliatella : Sfogliatella Mary

Καφές οπουδήποτε. Αν στο μαγαζί έχουν την παλιού τύπου μηχανή με τα έμβολα απολαύστε το θέαμα.

Ένα απεριτίβο επιβάλλεται. Θα εκπλαγείτε από το τι φέρνουν ως συνοδευτικά! Σχεδόν κανονικό φαγητό. Ήπιαμε στο ιστορικό καφέ Gambrinus, ένας πανέμορφος χώρος λίγο πριν την Piazza Plebiscito, ακριβός μεν αλλά για μια φορά αξίζει και τα συνοδευτικά ήταν τα πιο νόστιμα που δοκίμασα.

Aperitivo @Gran Cafe' Gambrinus

Pizza fritta στο χέρι το μεσημέρι όπως κάνουν σχεδόν όλοι οι Ναπολιτάνοι, από τους μαθητές που σχολάνε μέχρι τους υπαλλήλους των παρακείμενων μαγαζιών. Στη Via Tribunali οι μυρωδιές από τις pizzerie θα σας σπάσουν τη μύτη!


Σημειώσεις: Το φαγητό στη Νάπολη είναι πολύ καλό και φθηνό.

Ο καφές είναι πολύ δυνατός.

Οι Ναπολιτάνοι είναι αξιολάτρευτοι, ομιλητικοί, ποτέ σκυθρωποί, ποτέ μουντοί, πάντα συναισθηματικοί, φωνακλάδες, επικίνδυνοι αλλά καλοί οδηγοί (δεν θα σε πατήσουν, σε προσπερνούν στο εκατοστό με απαράμιλλη άνεση!) αλλά και καταπληκτικοί τροβαδούροι. H ντοπιολαλιά είναι μουσική αγγέλων (....ή διαβόλων άραγε...;). Τους αγαπώ, αγαπώ την πόλη τους και φέτος διαπίστωσα ότι τα αισθήματα είναι αμοιβαία!



Υ.Γ.: Διαβάστε εδώ την περσινή επίσκεψη της Crispy στην πόλη των "χιλίων χρωμάτων"